Leefregel, artikel bij …

Er is maar één gebod: heb u naaste lief (Uit: Voorlopige Leefregel Zuster Marianne)

Reactie van Marga Berkhout (@MargaBerkhout) op Voorlopige Leefregel Zuster Marianne: Er is maar één gebod: heb u naaste lief. Ik zou toevoegen als uzelf.

De reactie van Marga deed mij wederom nadenken over deze tekst, waarmee mijn Voorlopige Leefregel ook in beweging – in wording – blijft. Ik ben dus blij met zo’n reactie!
Beide vormen komen we in de Bijbel tegen. Ik ontdekte zelfs dat deze tekst in het evangelie van morgen, maandag 3 oktober (maandag in de 27e week door het jaar) staat. Toch mooi vlak na deze reactie. Het evangelie van morgen is het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Ik neem de tekst over:

Er kwam een wetgeleerde die hem op de proef wilde stellen. Hij vroeg: ‘Meester, wat moet ik doen om deel te krijgen aan het eeuwige leven?’ Jezus antwoordde: ‘Wat staat er in de wet geschreven? Wat leest u daar?’ De wetgeleerde antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw kracht en met heel uw verstand, en uw naaste als uzelf.’ ‘U hebt juist geantwoord,’ zei Jezus tegen hem. ‘Doe dat en u zult leven.’ Maar de wetgeleerde wilde zich rechtvaardigen en vroeg aan Jezus: ‘Wie is mijn naaste?’ Toen vertelde Jezus hem het volgende: ‘Er was eens iemand die van Jeruzalem naar Jericho reisde en onderweg werd overvallen door rovers, die hem zijn kleren uittrokken, hem mishandelden en hem daarna halfdood achterlieten. Toevallig kwam er een priester langs, maar toen hij het slachtoffer zag liggen, liep hij met een boog om hem heen. Er kwam ook een Leviet langs, maar bij het zien van het slachtoffer liep ook hij met een boog om hem heen. Een Samaritaan echter, die op reis was, kreeg medelijden toen hij hem zag liggen. Hij ging naar de gewonde man toe, goot olie en wijn over zijn wonden en verbond ze. Hij zette hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een logement, waar hij voor hem zorgde. De volgende morgen gaf hij twee denarie aan de eigenaar en zei: “Zorg voor hem, en als u meer kosten moet maken, zal ik u die op mijn terugreis vergoeden.” Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers?’ De wetgeleerde zei: ‘De man die medelijden met hem heeft getoond.’ Toen zei Jezus tegen hem: ‘Doet u dan voortaan net zo.’ (NBV Lucas 10, 25-37)

Ik laat het verhaal uit Lucas voor zichzelf spreken en ga alleen in op de zin ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw kracht en met heel uw verstand, en uw naaste als uzelf.’ Voorop staat het liefhebben van God. De zuivere liefde voor de naaste komt voort uit onze liefde voor God. Wij beminnen God in elkaar. Deze gedachte heb ik van de heilige Augustinus overgenomen. Als ik deze gedachte laat binnenkomen dan raak ik ontroert, kan het niet zo goed omschrijven, het is niet te vatten en toch zo waar: God in de ander, in mijn naaste zien, ervaren en liefhebben, God eren in elkaar.
Bij Lucas staat er achter het liefhebben van God: en uw naaste als uzelf. Ik zie daarin dat het goed en zelfs nodig is om van jezelf te houden. Deze liefde komt, als ze zuiver is, voort uit de liefde voor God. Daarnaast weet ik mij ook geliefd door God. En ik weet mij geliefd door mensen. De toevoeging ‘als uzelf’ voegt voor mij, eerlijk gezegd, niet zoveel toe. Het is iets dat ín de liefde voor en van God is opgenomen. Alle liefde komt uiteindelijk voort uit God, de Levende Liefde in eigen Persoon.

In onze tijd staat het individu erg centraal. Als Dochter van Clara leef ik in een gemeenschap en staat de gemeenschap centraal, of eigenlijk God/Jezus Christus in de gemeenschap. Ook in de Levensvorm van Clara neemt de gemeenschap een belangrijke plaats in; centraal staat bij Clara: Jezus Christus. Augustinus benadrukt sterk de gemeenschap als centrum. De toevoeging ‘als uzelf’ trekt mij wat meer naar het persoonlijke. ‘Uw naaste’ is ook enkelvoud, maar voor mijn aanvoelen toch meer op de gemeenschap gericht. Ik kom God/Jezus Christus tegen in de stilte, in de eucharistie, in het gebed, maar vooral toch in de gemeenschap en in de mensen die ik ontmoet.

Er is maar één gebod: heb u naaste lief.
Er is maar één gebod: heb u naaste lief als uzelf.

Beide opties vind ik mooi. Mijn keuze blijft vooralsnog: Er is maar één gebod: heb u naaste lief.

Met dank aan Marga Berkhout (@MargaBerkhout) en tot lof van God.

Je bent niet alleen (Toni Zenz)